Gravel - co to za rower? | Rowerowe Porady

Chyba nic tak nie zatrzęsło rynkiem rowerowym w ostatnich latach jak rowery gravelowe (na drugim miejscu był wzrost cen oraz problemy z dostępnością rowerów i części w 2021). Część rowerzystów je uwielbia (gravele, nie wzrosty cen ;), część uważa je za wymysł marketingu i przejściową modę. Jak jest naprawdę? Czy gravele przeminą tak szybko, jak miało to miejsce chociażby z rowerami typu fatbike (umówmy się, że tłuścioszki zawsze były i będą pewną ciekawostką, przydatną dla dość wąskiego grona odbiorców)?

Co to jest gravel

Rower gravelowy to szybki rower z barankiem, który pozwala na jazdę szutrowymi, gruntowymi czy leśnymi drogami.

Rower gravelowy

W jednym zdaniu opisałbym rower gravelowy, jako rower szosowy z szerszymi oponami. Ale to jedynie duże uproszczenie, dlatego warto przyjrzeć się temu zagadnieniu dokładniej.

Geometria ramy

Choć na pierwszy rzut oka rower gravelowy przypomina szosówkę, różni się od niej pod pewnymi względami. Mamy tu wydłużony tylny trójkąt, tak aby zmieściła się wyższa opona, a rower był stabilniejszy w terenie. Gravel często posiada wyższą główkę ramy dla wygodniejszej pozycji, choć pojawiła się spora grupa graveli nastawionych na bardziej sportową pozycję za kierownicą. Niemniej nie ma problemu ze znalezieniem roweru gravelowego, który pozwoli na przejechanie setek kilometrów bez bólu pleców (co mogę osobiście potwierdzić).

Różnice pojawiają się także w kątach ramy, rozstawie osi i innych parametrach. Więcej na ten temat pisałem we wpisie o różnicach pomiędzy rowerem gravelowym, szosowym i przełajowym.

Materiał ramy

Jeżeli nie ogranicza was budżet, to kupując rower gravelowy będziecie mieli do wyboru cztery grupy materiałów z których wykonano ramę. Oczywiście dochodzi do tego jakość tego materiału (stal stali nierówna itd.), precyzja wykonania, waga. Czy któryś wybór jest jednoznacznie najlepszy? To wszystko zależy od oczekiwań jakie stawiamy przed rowerem oraz naszych finansów.

Do wyboru są:

aluminium – najpopularniejszy materiał ram rowerowych. Jest relatywnie lekka i wytrzymała. Mówi się, że słabiej tłumi drgania, ale nie demonizowałbym tego aż tak.
karbon czyli włókno węglowe – coraz tańszy materiał do budowy ram, jednak nadal sporo droższy od aluminium. Obecnie technologia produkcji jest dopracowana, nie ma sensu bać się o jego wytrzymałość. Lepiej tłumi drgania, dlatego często do aluminiowej ramy daje się przynajmniej karbonowy widelec i czasem także wspornik siodełka.
stal – jak to mówią steel is real. Przeżywa ona mały renesans wśród miłośników turystyki długodystansowej. Ramy z rurek Columbus czy Reynolds potrafią kosztować solidne pieniądze (warto poszukać polskiego producenta ram rowerowych, który przygotuje ją na wymiar), ale są też gotowe rowery na takich ramach. Nie ma ona nic wspólnego ze stalowymi rowerami za tysiąc złotych :) Mają oferować najlepszą wytrzymałość i sprężystość tłumiącą nierówności.
tytan – rzadziej spotykany materiał w ramach ze względu na swoją cenę (tytanowa rama potrafi być droższa od karbonowej). Tytan jest wytrzymały i sprężysty jak stal, a jednocześnie lżejszy.

Szerokość i średnica opon

Producenci graveli najczęściej stawiają na znaną z rowerów szosowych i przełajowych średnicę koła 28 cali (ETRTO 622). Opony zazwyczaj startują od szerokości 35 mm, przez popularne i najbardziej uniwersalne 40-42 mm, aż do szerokości 50 mm (2 cale). Ale uwaga – nie każdy rower gravelowy pozwoli na założenie tak szerokich opon. Warto przed zakupem sprawdzić ten parametr, jeżeli zależy wam na szerszych oponach niż fabrycznie założone.

Poza kołami 28 cali, spotyka się także gravele na ogumieniu 27,5 cala, do tej pory kojarzonym głównie z rowerami MTB. W Polsce jest to pewnego rodzaju nisza, ale za Wielką Wodą takie koła cieszą się sporą popularnością, zwłaszcza u osób uprawiających gravelową turystykę. W przypadku tych rowerów najczęściej spotyka się szerokość opon wynoszącą 2,1 cala. Ale nie brakuje modeli pozwalających zamontować opony 2,5 cala czy nawet 3 cale! Takie rowery nazywane są gravel plus lub monstercross.

Rower gravel co to — Gravelowy Romet Aspre

Dla porządku dodam – część z rowerów na kołach 27,5 cala pozwala zamontować także koła 28/29 cali (zwykle z trochę węższą oponą). Natomiast wszystkie gravele na kołach 28 cali pozwalają na montaż kół 27,5 cala – tylko tu znów trzeba uważać z szerokością opon i lepiej dowiedzieć się u producenta co jest dopuszczalne.

I drugie post scriptum – nic nie stoi na przeszkodzie aby do roweru gravelowego założyć szosowe opony o szerokości 25, 28 czy 32 mm. Wielu posiadaczy graveli (w tym ja) ma w swoim garażu co najmniej dwa komplety opon (czasem nawet razem z kołami), które zakłada w zależności od trasy, którą zamierza jeździć.

Zanim przejdę dalej, zapraszam do obejrzenia odcinka Rowerowych Porad, w którym opowiadam o rowerach gravelowych. Będzie mi bardzo miło, jeżeli zasubskrybujesz mój kanał :)

Bieżnik opon

Szukając opon do roweru gravelowego możemy przebierać w rodzajach bieżników. Opony mogą być:

całkowicie gładkie
z drobną, gęsto upakowaną kosteczką (szybkie na asfalcie, całkiem przyczepne poza nim)
typu semi-slick czyli gładsze na środku i z klockami bieżnika po bokach
z typowo terenowymi, rzadziej rozstawionymi klockami bieżnika

I do tego cała masa wariacji na ten temat. Dla każdego coś miłego, w zależności od tego czy chcecie większej prędkości czy lepszej przyczepności.

Punkty montażowe

Nieodzowną ceną rowerów gravelowych są możliwości turystyczne. A przynajmniej większości modeli, ponieważ są też rowery, które skręcają mocno w stronę sportu. Niemniej nie ma problemu ze znalezieniem gravela, który będzie posiadał mocowania do koszyczków na bidon (czasem więcej niż dwóch) oraz z otworami do przykręcenia bagażnika (lub dwóch) i błotników.

Choć bikepacking (czyli pakowanie w samonośne torby) staje się coraz popularniejszy, to możliwość zamocowania dodatkowych akcesoriów do ramy jest zawsze mile widziane.

Hamulce tarczowe

Tarczówki to w zasadzie standard w rowerach gravelowych. W tańszych modelach znajdziecie hamulce mechaniczne, w których od manetki do zacisku biegnie stalowa linka. Lepsze modele wyposażone są w hamulce hydrauliczne, gdzie zamiast linki płynie płyn hamulcowy (daje on większą siłę hamowania i lepszą modulację czyli możliwość dozowania tej siły).

W sklepach można spotkać też czasami hybrydy mechaniczno-hydrauliczne, które łączą oba systemy ze sobą. Moim skromnym zdaniem to niepotrzebne komplikowanie, ale warto poszukać opinii na temat konkretnego rozwiązania.

Kierownica baranek

Nieodzownym elementem roweru gravelowego jest kierownica typu baranek. I nie, rower ze sztywnym widelcem, ale prostą kierownicą to nie jest gravel! Takie rowery nazywamy fitnessowymi.

Baranek daje możliwość ułożenia dłoni w kilku miejscach, co bywa przydatne zwłaszcza na dłuższych trasach, by ręce odpoczęły. Dodatkowo poprawia aerodynamikę, zwłaszcza po „zejściu do dolnego chwytu”.

Pewną popularnością cieszą się w gravelach kierownice z flarą czyli wygiętymi na zewnątrz dolnymi częściami kierownicy. Poprawiają chwyt podczas jazdy w terenie, ale nie jest to niezbędny element wyposażenia gravela, wszystko zależy od osobistych preferencji.

Sztywny widelec

Sztywny widelec to praktycznie standard w gravelach. Zmniejsza masę roweru oraz zwiększa jego efektywność, oczywiście kosztem gorszego tłumienia nierówności. Obecnie najpopularniejszym materiałem z którego wykonuje się widelce to włókno węglowe (w tańszych modelach same golenie, w droższych – także rurę sterową). Zdarzają się gravele z amortyzatorem, jak chociażby Cannondale Topstone Carbon Lefty, ale czas pokaże czy zostaną z nami na dłużej.

Napęd w gravelach

W gravelach rzadko spotyka się korby z trzema tarczami. Najczęściej są dwie (np. 46/30 czy typowo szosowe 50/34) lub jedna (często 38 lub 40 zębów). Producenci nadal często pakują do rowerów gravelowych napędy rodem z szosówek. Czyli dostajemy twardsze przełożenia (np. 50-11) pozwalające na jazdę ponad 50 km/h, gdzie zapomina się o lżejszych przełożeniach. Wszystko oczywiście zależy od mocy w nogach i terenu gdzie jeździmy, jednak gravel to nie szosówka (choć może się nią w pewien sposób stać po zmianie opon)! Po załadowaniu roweru cięższymi torbami i zjechaniu na gruntowe drogi, zwykle potrzebne są lżejsze przełożenia niż szosowe 34-34. Przy mniej wyrobionej nodze nawet 30-36 da jedynie namiastkę tego co oferują rowery górskie czy crossowe (więcej na ten temat przeczytacie we wpisie o braku lekkich przełożeń w rowerach gravelowych).

Druga bolączka osprzętu szosowego to brak sprzęgła w tylnej przerzutce. Sprawia to, że podczas jazdy po nierównościach łańcuch podskakuje, obijając o tylny trójkąt ramy. W takich przypadkach warto założyć na ramę osłonkę pod łańcuch lub (jeżeli jest taka możliwość) wymienić tylną przerzutkę na wyposażoną w sprzęgło. Np. przerzutki Shimano GRX są kompatybilne z szosowymi klamkomanetkami.

Podsumowanie

Czy „moda” na rowery gravelowe przeminie? Na razie nic tego nie zapowiada :) Nie jest to z pewnością uniwersalny rower dla każdego i na każde warunki (nie ma takiego roweru w ogóle). Ale jeżeli szukacie czegoś co pozwoli pojechać całkiem szybko po asfalcie (zwłaszcza po wymianie opon na szosowe), a jednocześnie poradzi sobie na gruntowych czy mniej wymagających leśnych ścieżkach – taki rower może być ciekawą propozycją. Nie jako zastępstwo dla roweru górskiego, ale jako jego uzupełnienie.