Buty i pedały SPD – jakie kupić?

Pedały zatrzaskowe pojawiły się w latach osiemdziesiątych, stanowiąc wyśmienitą alternatywę dla rowerowych nosków. Dzięki wpięciu butów w pedały, stopy trzymają się ich cały czas i nie ześlizgują. Dzięki temu pedałujemy wydajniej, ponieważ stopa jest zawsze ustawiona w optymalnym miejscu (po wyregulowaniu bloków w butach).

Wydajność pedałowania

Przez lata pojawiał się też argument, że gdy jedna stopa naciska na pedał, druga jednocześnie ciągnie, co zwiększa efektywność pedałowania. Zdania na ten temat są do dziś podzielone, ale nawet jeżeli przynosi to korzyści, to są one marginalne. Dużo większym atutem jest stabilność stóp podczas sprintów czy wspomniane wyżej poprawne ułożenie stóp.

Bezpieczeństwo

Mechanizmy zatrzaskowe są tak skonstruowane, że w awaryjnych sytuacjach noga „sama” wypnie się z pedału. Na początku przygody z pedałami SPD warto poluzować w nich sprężyny regulujące (na większości z nich znajdują się odpowiednie do tego śruby), tak aby but wypinał się z nich z lekkością. W miarę nabierania doświadczenia, można dokręcać śruby, choć nie warto z tym przesadzać. Jeżeli buty pewnie trzymają się w pedałach, zwiększenie naprężenia sprawi jedynie, że będzie się nam ciężej wpinać i wypinać.

Zaczynając jazdę w butach SPD, warto poćwiczyć wpinanie i wypinanie „na sucho”, opierając się o ścianę. A przez kilka pierwszych dni skupić się na tym, że jesteśmy wpięci. Nie zgadzam się z teorią, że „jak się nie przewrócisz, to się nie nauczysz”! Wystarczy podejść do tego z głową i cierpliwością, a szybko okaże się, że nie chcesz wracać do zwykłych pedałów. Więcej o nauce jazdy w SPD opowiedziałem w podlinkowanym wideo.

Pedały górskie SPD

W kolarstwie górskim oraz turystyce najpopularniejszym systemem zatrzaskowym jest SPD (Shimano Pedaling Dynamics), wprowadzone przez Shimano. To od nich na wszystkie wpinane pedały mówimy SPD, choć nie wszystkie są z tym standardem kompatybilne. Systemu SPD używają również takie firmy jak Author, Ritchey, B’Twin, Wellgo, Xpedo, Exustar, Kross. Swoje systemy, niekompatybilne z SPD, produkują m.in. Crank Brothers, Time czy Look.

Do podeszwy buta SPD przykręcamy metalowy blok, który swoim kształtem pasuje do pedałów. Naciskając na pedał, blok zatrzaskuje się w nim i zostaje tam, dopóki nie skręcimy stopy w bok, aby się wypiąć.

Tego typu pedały stosuje się nie tylko w MTB, ale także w turystyce, jeździe gravelowej, amatorskiej jeździe szosowej (jeżeli nie chcemy kupić pedałów szosowych) czy do codziennego przemieszczania się. W swoim rowerze używam pedałów Shimano PD-M540. Na blogu porównałem je z modelem PD-M520, których używałem wcześniej przez wiele lat.

Pedały szosowe SPD

Jeżeli chodzi o pedały szosowe, mają one zupełnie inną konstrukcję niż górskie. Bloki są większe, dzięki czemu but trzyma się stabilniej, a moc przekazywana jest jeszcze lepiej. Wadą tego typu konstrukcji jest gorsze odprowadzanie błota, ale w końcu jeżdżąc rowerem szosowym, nie pakujemy się na taką nawierzchnię.

Bardziej kłopotliwe jest także chodzenie w takich butach, ponieważ bloki nie są niczym osłonięte. Do tego są plastikowe, przez co relatywnie szybko niszczą się od chodzenia. Warto dobrze przemyśleć wybór takich pedałów i butów, jeżeli planuje się sporo w nich chodzić.

Najpopularniejsze szosowe systemy zatrzaskowe produkowane są przez Shimano (SPD-SL), Time oraz Look. Inne firmy produkujące pedały szosowe to m.in. Mavic, VP, BBB, Kross, Ritchey, Wellgo, Xpedo.

Pedały turystyczne SPD

W ofercie producentów pojawiają się także pedały, które nazywam turystyczno-miejskimi. Mają platformę, która ułatwia wpinanie, a dodatkowo stabilizuje stopę. Wiele modeli posiada zatrzaski tylko z jednej strony, dzięki czemu można wygodnie jeździć w zwykłych, cywilnych butach na przykład po mieście, a na dalsze wyjazdy zakładać buty SPD.

Ciekawe spojrzenie na kwestię wpinania butów w pedały, prezentuje Wahoo Speedplay. W konkurencyjnych systemach, mechanizm wpinania znajduje się w pedałach, natomiast blok jest nieruchomy. W Speedplay’ach jest na odwrót, mechanizm wpinający znajduje się w bloku. Według producenta zbliża to stopę do osi pedału, a także poprawia możliwość ustawienia luzu roboczego. Niestety, tego typu bloki, ze zrozumiałych względów są droższe od konkurencyjnych rozwiązań. A także ze względu na swoją wielkość, jeszcze bardziej utrudniają chodzenie w butach. Niemniej ten system jest bardzo chwalony przez wielu użytkowników.

Buty rowerowe SPD

Sam zakup pedałów zatrzaskowych (z blokami w komplecie) to jedynie połowa inwestycji. Musimy kupić jeszcze buty SPD, które będą miały w podeszwie specjalne otwory do przykręcenia bloków. W dużym uproszczeniu: do butów MTB nie zamontujemy bloków szosowych (z braku miejsca), natomiast do niektórych butów szosowych uda się zamontować bloki MTB, jeżeli tylko będą przygotowane dodatkowe otwory pod ten system. Warto przy zakupie dokładnie sprawdzić, czy producent deklaruje kompatybilność butów z systemem wpinania w naszych pedałach.

Zapraszam do obejrzenia odcinka Rowerowych Porad w którym opowiadam o butach i pedałach SPD. Będzie mi bardzo miło, jeżeli zasubskrybujesz mój kanał.

Buty górskie SPD

Podeszwa w tych butach posiada wypustki, które ułatwiają poruszanie się w terenie, jednocześnie chroniąc blok przed nadmiernym zużyciem. Niektóre modele umożliwiają także wkręcenie metalowych kolców. Podeszwa, w zależności od modelu, jest trochę bardziej miękka niż w butach szosowych, co ułatwia podbieganie, a także chodzenie. Choć spacerowanie w modelach wyczynowych i tak jest utrudnione. Tego typu buty, zwłaszcza niższe modele, są z powodzeniem używane również w turystyce rowerowej.

Buty szosowe SPD

Mają płaską i twardszą podeszwę, w porównaniu z butami MTB, dzięki czemu lepiej przekazują energię na pedały. Są dostosowane do bloków szosowych, ale zdarzają się modele, do których da się przykręcić także górskie bloki. Niestety przez duże bloki, które nie są niczym osłonięte, chodzenie w tego typu butach jest mocno utrudnione. Oczywiście da się, ale nie polecam tej formy aktywności, zwłaszcza na dłuższych odcinkach.

Buty turystyczne (trekkingowe) SPD

Występują w bardzo różnych odmianach. Mogą przypominać zwykłe, cywilne buty. Inne nadają się do turystyki górskiej i są wyposażone w membranę Gore-Tex. Typów takich butów jest sporo, a producenci mogą puścić wodze fantazji jeżeli chodzi o ich wygląd. Mają dość miękką podeszwę, która umożliwia wygodne chodzenie. Najczęściej są wiązane, czasem z dodatkowym paskiem na rzep.

To trzy najpopularniejsze typy butów, choć jest ich oczywiście więcej. W sklepach znajdziemy buty SPD triathlonowe, all-mountain, do BMX-ów, na siłownię czy nawet sandały SPD. Po więcej informacji na temat rowerowych butów, jeszcze raz odsyłam do tego wpisu.

Jakie buty i pedały SPD kupić na początek? 

Jeżeli dopiero zaczynasz swoją przygodę z wpinanymi butami i nie masz sprecyzowanych wymagań, nie warto od samego początku pchać się w najdroższe rozwiązania. Przyzwoite pedały górskie kupi się za około 140 złotych (np. Shimano PD-M520), szosowe za ok. 170 złotych (np. Look Keo), a turystyczne za ok. 140 złotych (np. Accent Sector).

Jeżeli chodzi o buty, niekoniecznie trzeba stawiać od razu na produkty o wyrobionej marce. Oczywiście najbardziej polecałbym produkty Shimano, SIDI, Pearl Izumi czy Mavic (można takie znaleźć już od 200-250 złotych), ale tańsze buty można znaleźć chociażby w Decathlonie, gdzie modele przystosowane do SPD zaczynają się od 200 złotych. Nie można się oczywiście łudzić, że to będą buty na lata, które po kilkunastu tysiącach przejechanych kilometrów nadal będą jak nowe. Takie buty sprawdzą się przy mniej intensywnej jeździe, bo jeżeli planujesz jeździć więcej, warto od razu kupić coś z trochę wyższej półki.

Czy warto jeździć w pedałach SPD?

To bardzo dobre pytanie, zwłaszcza w odniesieniu do osób, które jeżdżą amatorsko i dla własnej przyjemności. Z tym pytaniem jest trochę tak, jak z pytaniem o lusterko rowerowe. Ktoś w komentarzu do wpisu o tym czy warto jeździć z lusterkiem napisał, że Ci którzy nie mają lusterka, twierdzą, że nie jest im do niczego potrzebne. Natomiast Ci, którzy już spróbowali, najczęściej nie wyobrażają sobie potem innej jazdy.

I podobnie, według mnie, może być z SPD. Jeżdżę już tak od 20 lat i gdy zdarzy mi się wsiąść na rower ze zwykłymi pedałami, czuję się trochę dziwnie. Stopy spadają mi z pedałów i „czegoś” brakuje. Nie twierdzę, że nie udałoby mi się wrócić do kręcenia w zwykłych butach, ale szczerze mówiąc – wcale tego nie chcę :)

Natomiast z drugiej strony – jeżeli jeździsz tylko po mieście i czysto rekreacyjnie, a do tego na krótkich odcinkach – buty i pedały SPD nie są ci za bardzo potrzebne. I ich zakup niewiele wniesie do jakości i przyjemności z jazdy.

Inne wpisy o pedałach rowerowych:

1. Jak wymienić pedały w rowerze

2. Rodzaje pedałów rowerowych

3. Buty i pedały SPD

4. Czy można jeździć w zwykłych butach z pedałami SPD

5. Czy warto używać nosków w pedałach

6. Dlaczego niektóre nowe rowery nie mają pedałów