Regulacja amortyzatorów w rowerze

Zakup roweru z amortyzatorem nie kończy się na dokręceniu kilku śrub i regulacji napędu. Równie istotne jest, aby odpowiednio ustawić zawieszenie. Nieważne czy w swoim rowerze masz prosty amortyzator sprężynowy, czy wypasiony widelec i damper powietrzny – koniecznie poświęć trochę czasu na ich regulację. Dobrze wyregulowane zawieszenie pozwoli wycisnąć maksimum możliwości z roweru. Sprawi także, że jazda będzie bezpieczniejsza. Podstawowa regulacja nie jest szczególnie trudna, wystarczy podejść do tego z pewną dozą cierpliwości i dobrych chęci.

Ustawianie SAG amortyzatora

SAG to innymi słowy ugięcie wstępne amortyzatora i wyraża się go w procentach. Gdy wsiadamy na rower, amortyzatory uginają się pod ciężarem naszego ciała. Jest to bardzo istotne dla prawidłowego działania amortyzacji. Podczas jazdy na swojej drodze spotykamy nie tylko wystające przeszkody (np. korzenie), gdzie widelec ugina się, ale także dziury, gdzie musi on mieć możliwość “rozprostowania”.

Ile powinien wynosić SAG

Warto na początek sprawdzić w instrukcji obsługi zalecenia producenta amortyzatora. Np. FOX podaje, że w przypadku przednich amortyzatorów SAG powinien mieścić się w zakresie od 15 (jazda cross country) do 20 procent (trail, enduro, freeride), natomiast dla tylnego zawieszenia od 25 do 30 procent.

Wstępnie ustawiony SAG warto zweryfikować podczas jazdy – jeżeli nie będzie Wam odpowiadał – warto skorygować ciśnienie o kilka PSI w jedną lub drugą stronę. Gdy znajdziecie optymalne ustawienie, koniecznie zapiszcie otrzymane wyniki – co jakiś czas trzeba sprawdzić, czy w amortyzatorach jest odpowiednie ciśnienie.

Jak ustawić SAG w amortyzatorze powietrznym

SAG w amortyzatorach powietrznych ustawiamy zmieniając ciśnienie w komorach powietrznych. Jest to bardzo wygodne i daje możliwość prostego dopasowania charakterystyki widelca do naszej wagi oraz stylu jazdy.

• Napompuj wstępnie przedni amortyzator do ciśnienia podanego na naklejce na goleni lub w instrukcji.

• Użyj do tego dedykowanej pompki do amortyzatorów, a nie tej zwykłej. A już na pewno nie kompresora!

• Tylny amortyzator napompuj wstępnie do takiego ciśnienia w PSI, ile wynosi Twoja waga w funtach (tu znajdziesz kalkulator przeliczający kilogramy na funty).
• Na amortyzatorze/amortyzatorach ustaw pokrętło kompresji (jeżeli jest) na minimum (pozycja Open albo maksymalnie w stronę minusa) oraz tłumienia powrotu na szybkie (z króliczkiem/fast) – w dalszej części napiszę więcej o kompresji i tłumieniu.
• Załóż wszystko w czym jeździsz na co dzień – buty, plecak, kask, bukłak z wodą itp.
• Poproś drugą osobę o pomoc, ewentualnie skorzystaj ze ściany/drzewa do podparcia się (w dwie osoby jest jednak dużo wygodniej)
• Wsiądź na rower, a pomocnik niech go przytrzyma. Stań na pedałach i ugnij amortyzator kilka razy.

• Teraz stań lub usiądź w swojej pozycji do jazdy*
• Niech pomocnik przesunie gumowy O-ring na goleni przedniego amortyzatora do samego dołu oraz do korpusu amortyzatora w przypadku tylnego.
• Jeżeli amortyzator nie jest wyposażony w taką fajną gumkę, możesz użyć opaski zaciskowej, nie zaciskaj jej tylko zbyt mocno :)
• Ostrożnie zsiądź z roweru, tak aby nie ugiąć dodatkowo amortyzatora.

* Typowa pozycja do jazdy: Jeżeli jeździsz po górach, trasach zjazdowych, w bikeparkach – na zjazdach najczęściej będziesz stać na pedałach i tak też zmierz SAG. W przypadku rowerów trekkingowych, miejskich, czy rekreacyjnych górskich – spokojnie możesz mierzyć SAG siedząc.

• Jeżeli na goleni masz naniesioną podziałkę – odczytaj z niej SAG.
• Jeżeli podziałki nie ma – zmierz odległość od uszczelki kurzowej do O-ringu.
• Zmierz także całą długość goleni amortyzatora (w przypadku przedniego widelca powinna być równa jego skokowi).
• Podziel pierwszy wynik przez drugi i pomnóż razy 100% – to będzie SAG amortyzatora.
• Jeżeli wynik nie jest taki jak oczekujesz, dopompuj lub spuść trochę powietrza z amortyzatora, następnie ugnij go kilka razy, tak aby wyrównać ciśnienie w komorach.
• Sprawdź ponownie SAG
• Te same działania powtórz dla tylnego amortyzatora.

Jak sprawdzić SAG w amortyzatorze ze sprężyną stalową

Inaczej wygląda to w przypadku prostych, niedrogich amortyzatorów, gdzie medium ściskanym jest stalowa sprężyna (najczęściej opisywana jako Coil). To popularne widelce w rowerach do 3000 złotych i z dużą dozą prawdopodobieństwa producentem takiego amortyzatora w Twoim rowerze będzie SR Suntour, niekiedy RockShox, RST lub inny mniejszy (lub kompletnie nieznany) producent.

Sam SAG sprawdza się tak samo jak w przypadku widelców powietrznych – to znaczy wsiadamy na rower i patrzymy o ile ugiął się amortyzator. W wielu modelach można znaleźć pokrętło, które służy do ustawiania wstępnego naprężenia sprężyny (zdjęcie powyżej). W praktyce zakres jego działania jest niewielki i da się nim jedynie trochę podregulować wielkość SAG-u.

W tego typu amortyzatorach SAG w większym zakresie można zmienić wymieniając sprężynę na inną. Producenci zazwyczaj montują do widelców sprężyny o średniej twardości, natomiast jeżeli waży się mniej lub więcej niż to do czego dedykowana jest średnia sprężyna – jedyną opcją może być wymiana jej na inną. Tu uwaga – nie do każdego amortyzatora dokupimy taką sprężynę. Zwłaszcza z budżetowymi modelami może być problem.

RockShox w swojej dokumentacji podaje następujące parametry sprężyn (dla modeli 30 Silver, Recon TK i XC30):

<63 kg = X-Soft
63-72 kg = Soft
72-81 kg = Medium
81-90 kg = Firm
90-99 kg = X-Firm

Suntour do wielu amortyzatorów, w tym popularnych modeli XCT, XCM, XCR posiada trzy rodzaje sprężyn: Soft (miękka), Standard, Firm (twarda).

Warto przemyśleć wymianę sprężyny, jeżeli SAG i praca amortyzatora nie spełnia Waszych oczekiwań. Sprężyny nie są takie drogie, kosztują od 30 do ok. 120 złotych, a jej zmiana na odpowiednią na pewno poprawi wrażenia z jazdy.

Stalowe sprężyny stosowane są także w topowych, downhillowych amortyzatorach – w takim przypadku polecam zajrzeć do instrukcji, niejednokrotnie używa się specjalnych podkładek aby zmienić naprężenie wstępne takiego widelca.

Tłumienie powrotu (Rebound)

Tłumienie powrotu (odbicia) to drugi najważniejszy parametr do ustawienia w amortyzatorze, zaraz po SAG-u. Odpowiada ono za szybkość, z którą amortyzator wraca po ugięciu do swojego początkowego stanu. Nie we wszystkich widelcach da się je wyregulować (może być ustawione na stałe lub może go po prostu nie być), ale jeżeli jest to możliwe – pokrętło regulacyjne zazwyczaj znajduje się pod prawą golenią na przednim amortyzatorze i gdzieś na obudowie w tylnym (w obu przypadkach często ma kolor czerwony).

Powinna tam być też naklejka ze strzałkami wskazująca króliczka (szybki powrót do pozycji wyjściowej) oraz żółwia (wolny powrót). Natomiast jeżeli już się odkleiła, to zwykle kręcąc przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, kręcisz w stronę króliczka :) Na widelcu pokrętło jest na dole, tak więc kierunek obrotu wyznaczasz patrząc na nie “od dołu” amortyzatora.

Jeżeli na amortyzatorze ustawimy zbyt szybkie tłumienie odbicia, widelec będzie za szybko wracał do swojej wyjściowej pozycji, powodując, że koło będzie się niepotrzebnie odbijać od nawierzchni. W przypadku zbyt wolnego tłumienia, amortyzator może nie zdążyć rozprostować się przed uderzeniem w kolejną przeszkodę.

Ustawianie tłumienia powrotu przedniego amortyzatora

Z reguły im wyższe ciśnienie w amortyzatorze, tym wolniejsze tłumienie odbicia będzie nam potrzebne. Na początek ustaw pokrętło na najszybsze odbicie (króliczek/fast). Teraz naciśnij na kierownicę dwiema otwartymi dłońmi uginając amortyzator, następnie puść – jeżeli przednie koło oderwie się od ziemi, to znaczy, że trzeba zmniejszyć tłumienie odbicia. Przekręć pokrętło regulacyjne o jedno kliknięcie zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara (w stronę żółwia). Powtarzaj te kroki do momentu gdy przednie koło przestanie odrywać się od ziemi.

Ustawianie tłumienia powrotu tylnego amortyzatora

Tu także ustaw na początek tłumienie na najszybsze (króliczek/fast). Następnie siedząc, zjedź z niedużą prędkością z krawężnika. Tylne zawieszenie powinno się ugiąć i rozprostować, bez wykonywania kolejnych ugięć. Jeżeli tak się nie stało, przestaw pokrętło o jedno kliknięcie zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w stronę żółwia/slow) i powtarzaj procedurę krawężnikową do momentu, gdy damper przestanie sprężynować.

Tłumienie kompresji

Tłumienie kompresji odpowiada za zachowanie amortyzatora podczas najechania na przeszkodę. Im większe tłumienie – tym bardziej widelec będzie sprawiał wrażenie “twardego” i będzie się wolniej uginał. Zwiększenie tłumienia kompresji przydaje się podczas jazdy po gładszej nawierzchni lub na długich podjazdach. Warto to zrobić także wtedy, gdy przedni amortyzator “nurkuje” podczas hamowania lub wchodzenia w zakręty. Ustawienie kompresji zależy tak naprawdę od naszych preferencji, warto w tym względzie trochę poeksperymentować.

W przypadku dampera (o ile ma on możliwość regulacji kompresji), zwiększenie tłumienia może przydać się na podjazdach lub dłuższych odcinkach po asfalcie, czyli tam gdzie zawieszenie ma największą tendencję do niepożądanego bujania się.

Tłumienie kompresji jest przez niektórych utożsamiane z blokadą amortyzatora, ale to nie działa w ten sposób. Zwiększając kompresję, amortyzator (czy damper) będzie wolniej się uginał, ale nie zostanie całkowicie zablokowany.

Podsumowanie

Nie taki diabeł straszny, jak go malują :) Sprawdzając ustawienia amortyzacji, nie da się nic popsuć. Jedynym wyjątkiem jest zbyt mocne napompowanie amortyzatora (sprawdź w instrukcji jakiego ciśnienia nie przekraczać!). Resztę ustawień, oprócz regulacji pod domem, warto zweryfikować na najczęściej pokonywanych trasach. Zabierz ze sobą pompkę do amortyzatora, aby w razie czego wprowadzić drobne korekty. Nie bój się także poeksperymentować z ustawieniem tłumienia powrotu i kompresji. Ustawiając skrajne wartości oraz razu zauważysz różnicę pomiędzy nimi.

Warto poświęcić trochę czasu na wyregulowanie zawieszenia. Przecież nie po to kupiłeś/kupiłaś rower z fajnymi amortyzatorami, żeby teraz nie skorzystać z pełni możliwości, które one dają.