Serwisowanie tylnej piasty na łożyskach kulkowych

Kołami w rowerze nie zaprzątamy sobie głowy najczęściej do czasu, gdy nie zaczyna w nich coś szwankować. Jeżeli piasty kręcą się z oporem i dochodzą z nich dziwne dźwięki, to najwyższa pora by zrobić solidny przegląd piastom. Na blogu pisałem już o serwisowaniu przedniej piasty z łożyskami kulkowymi, natomiast w tym tekście zajmę się tylną piastą. Jej serwis jest dość podobny do przedniej, z pewnymi bonusowymi elementami :) Opis dotyczy jedynie piast z łożyskami kulkowymi, które najczęściej można spotkać w produktach Shimano. W piastach możemy też spotkać łożyska tzw. maszynowe, gdzie wszystkie elementy są zamknięte w szczelną całość i ich serwisowanie najczęściej opiera się na wymianie całego łożyska. W naszym przypadku będzie trochę więcej “zabawy” :)

Zapraszam do obejrzenia tego poradnika w formie wideo. Będzie mi bardzo miło, jeżeli zasubskrybujesz mój kanał :)

Rysunki techniczne

Całą procedurę pokażę na piaście Shimano FH-RM30, w przypadku innych modeli serwisowanie będzie przebiegać podobnie. Shimano w internecie zamieszcza niezłe specyfikacje swoich produktów, warto poszukać swojej piasty. Wpisz w Google konkretny numer piasty z dopiskiem ‘spec’ lub ‘tech’, powinieneś trafić na rysunki takie jak ten poniżej.

Części zamienne

Na rysunku widać m.in. nakrętki kontrujące (3), podkładkę (6), konusy (4), oś (5) kulki (10) oraz bębenek (12) z tuleją mocującą (11). Poniżej w tabelce każdy element jest opisany, podane są wymiary oraz numer seryjny części, która na pewno będzie pasować do naszej piasty. Przydadzą się, jeżeli okaże się, że niektóre elementy wymagają wymiany. Ważną informacją jest m.in. to, że w tej piaście jest 18 kulek w rozmiarze 1/4″, konusy mają rozmiar M10 x 15 mm, a na przykład oś ma długość 146 mm.

Odkręcanie kasety

Zaczynamy od odkręcenia kasety/wolnobiegu z piasty. W przypadku kasety będzie Ci potrzebny klucz do kaset oraz bacik, jeżeli masz wolnobieg wystarczy klucz do wolnobiegu. Przytrzymaj łańcuchem przymocowanym do bacika zębatkę, a kluczem odkręć nakrętkę kasety. W przypadku wolnobiegu po prostu użyj klucza i odkręć go przeciwnie do wskazówek zegara.

Rozbieranie piasty

Po zdjęciu kasety, obróć koło i od strony przeciwnej do napędowej zabierz się za rozkręcanie piasty. Potrzebny tu będzie klucz do konusów lub po prostu bardzo płaski klucz. Odkręcanie zwykłym, szerokim kluczem jest albo bardzo trudne, albo niewykonalne. Kluczem przytrzymaj konus, a drugim odkręć nakrętkę. Jeżeli nie masz schematu piasty, zapamiętaj w jakiej kolejności co było nałożone.

Po odkręceniu nakrętki i zdjęciu podkładki oraz konusa, wyciągnij oś z korpusu piasty. Nie odkręcaj nakrętki oraz konusa, które znajdują się po drugiej stronie, jeżeli nie będzie to potrzebne. Teraz wyjmij kulki, które znajdują się po obu stronach piasty. Najlepiej robić to na płaskiej, czystej powierzchni, tak by nie pogubić kulek. Będą one przykryte zaślepką (ew. z uszczelką), podważ je delikatnie śrubokrętem, tak by ich nie uszkodzić i uzyskać wygodny dostęp do kulek.

Następnie wyjmij kulki i dobrze przetrzyj czystą szmatką lub ręcznikiem papierowym. To samo zrób z bieżniami w piaście, po których toczą się kulki. Przetrzyj również konusy, które dociskają kulki. Przyjrzyj się im dokładnie, zmatowienia na kulkach już kwalifikują je do wymiany, jeżeli chcesz by piasta pracowała idealnie, natomiast wżery i ubytki na którymkolwiek elemencie (kulki, bieżnie, konusy) oznaczają, że dany element nie nadaje się już do użytku. Warto dbać, by wszystkie elementy nie były zniszczone, tym bardziej, że jeżeli rozebrałeś już piastę, to domyślam się, że miałeś ku temu dobry powód :) Kulki nie są drogie (sprawdź ceny) i kosztują ok. 10 złotych za komplet, konusy najczęściej też nie kosztują zbyt wiele (w zależności od klasy piasty). A wymiana na nowe, jeżeli stare się zużyły, sprawi, że piasta będzie pracowała jak nowa.

Jak odkręcić bębenek piasty

Skoro jesteśmy przy “jak nowa”. Sprawdź również czy na bębenku piasty nie ma luzu. Sam bębenek warto wykręcić, a robi się to w bardzo prosty sposób przy użyciu klucza imbusowego nr 10. Nawet jeżeli bębenek nie ma luzów, to dobra okazja, by go przetrzeć. Niebawem przygotuję wpis o tym jak serwisować bębenek, jeżeli sprawia on kłopoty.

Składanie piasty z powrotem

Gdy wszystko w piaście masz już czyste i w odpowiednim stanie technicznym, czas na montaż. Nałóż trochę smaru na bieżnie i zacznij układać na nich kulki. Z ilością smaru nie warto przesadzić, bo i tak jego nadmiar wypłynie. Powinno być go mniej więcej tyle, by przykrył kulki do połowy. Ja używam smaru Shimano do łożysk (to ten z napisem Grease), ale nada się każdy smar do łożysk, byleby nie był zbyt gęsty.

Po włożeniu kulek przykryj je zaślepkami, następnie posmaruj trochę konus przykręcony do ośki i włóż ją delikatnie, tak by nie wypchnąć kulek z piasty.

Z drugiej strony nakręć także lekko posmarowany konus, załóż podkładkę i wkręć nakrętkę kontrującą.

Skręcanie piasty to w zasadzie najtrudniejszy element jej serwisowania, ponieważ wymaga odrobiny wyczucia i cierpliwości. Piastę trzeba skręcić tak, by z jednej strony nie miała zbyt dużego luzu, a z drugiej strony by mogła się swobodnie kręcić.

Kontrowanie piasty

Konus musi być wkręcony tak, by dotykał kulek, ale ich nie blokował. Gdy ustawisz go w optymalnej pozycji, przytrzymaj go kluczem do konusów (i nie kręć nim!), a dokręć nakrętkę kontrującą. Nie przejmuj się gdy za pierwszym razem się nie uda zrobić tego idealnie, odkręć nakrętkę, ustaw konus i spróbuj jeszcze raz. Warto poświęcić trochę czasu na dobre skontrowanie piasty, jeżeli skręcisz ją zbyt słabo lub zbyt mocno, może się okazać, że bardzo szybko będzie wymagała ponownego serwisowania.

I gotowe :) Warto po przejechaniu pierwszych kilkunastu kilometrów sprawdzić, czy piasta jest dobrze skręcona i czy nie pojawił się na niej luz. Jeżeli wszystko gra, to będzie nam dobrze służyć przez dłuższy czas.