Rodzaje manetek rowerowych

Odkąd w rowerach pojawiły się przerzutki, naturalnie poszła za tym możliwość ich zmieniania. Historia przyniosła nam kilka ich rodzajów, ale dziś przedstawię Wam typy manetek, które są używane obecnie. Choć i lekki powiew historii się pojawi :) Dodać jeszcze należy, że większość manetek oraz przerzutek korzysta ze standardu ustalonego przez Shimano, w którym zmiana naciągnięcia linki w manetce o 1 mm sprawia, że prowadnica przerzutki przesuwa się o 2 mm. Odstępstwem o tej zasady jest część przerzutek i manetek firmy SRAM w których 1 mm w manetce odpowiada 1 mm w przerzutce. Przed zakupem manetek warto o tym pamiętać, ponieważ te dwa systemy nie są ze sobą kompatybilne.

Manetki na ramę

Wprowadzone po raz pierwszy na rynek przez Campagnolo w 1949 roku. Od dobrych 20 lat to praktycznie wymarły gatunek manetek (zostały wyparte przez klamkomanetki). W nowych rowerach niespotykane, chyba, że stylizowanych na old school. Oczywiście nadal można kupić manetki tego typu, nawet Shimano jeszcze do niedawna produkował manetki SL-7900 (Dura Ace) do montażu na ramie. Ten typ manetek, choć do dziś ma grupę zagorzałych zwolenników – był systemem niewygodnym i mało bezpiecznym, a także – co ważne w wyścigach – zmiana przełożeń nie mogła być wykonywana natychmiast i bez odrywania rąk od kierownicy. Dlatego obecnie w każdym praktycznie rowerze szosowym stosuje się klamkomanetki.

Manetki na końce kierownicy

Używane obecnie w rowerach do jazdy na czas, czasami również turystycznych. Mocuje się je na końcu lemondki, o którą opiera się kolarz. Można je również montować na końcu kierownicy – zarówno prostej, jak i baranka.

Klamkomanetki szosowe

Manetki do zmiany przełożeń są wbudowane w klamki hamulcowe. Pozwala to na zmianę przełożeń bez odrywania rąk od kierownicy, a także robienie tego jednocześnie hamując. Klamkomanetki Shimano mają wewnątrz jedną dźwigienkę, która służy do zrzucania łańcucha, a wrzucanie łańcucha, odbywa się poprzez przesunięcie w bok całej klamki hamulcowej. Campagnolo stosuje dwie dźwigienki, a klamka hamulcowa służy jedynie do hamowania. SRAM ma jeszcze inne podejście, w swoich klamkomanetkach stosują jedną dźwigienkę – krótkie wciśnięcie puszcza łańcuch w dół, dłuższe pociągnięcie dźwigienki wciąga łańcuch na górę.

Od pewnego czasu Shimano oferuje system elektronicznej zmiany przełożeń Di2 w grupie Dura-Ace oraz Ultegra. Do działania tego systemu są oczywiście potrzebne nowe manetki, a także przerzutki i kilka akcesoriów.

Manetki dźwigniowe

W zasadzie są to manetki o identycznej konstrukcji jak szosowe na ramę. Popularne w rowerach z lat 90-tych. Występowały w wersji nieindeksowanej lub indeksowanej. Dziś w nowych rowerach dostępne jedynie w najtańszych modelach dostępnych w hipermarketach lub giełdach rowerowych. Do zmiany przełożenia wymagały sporo siły, ale za to umożliwiały szybką zmianę o kilka trybów naraz.

Manetki cynglowe

Obecnie najpopularniejszy typ manetek w rowerach (oprócz szosowych). Manetka posiada dwie dźwigienki – jedną do naciągania linki, drugą do jej popuszczania. Shimano stosuje obecnie dwa systemy: EZ-Fire gdzie manetka jest w jednej obudowie z klamką hamulcową oraz normalne, osobne manetki nazywane Rapidfire Plus. EZ-Fire obsługuje się palcem wskazującym i kciukiem, Rapidfire Plus tak samo, chyba, że manetka ma funkcję 2 Way Release (od Alivio w górę) – wtedy można ich również używać jedynie kciukiem. SRAM w swoich manetkach nazwanych Trigger stawia na obsługę jedynie kciukiem obu dźwigienek.

Klamkomanetki Dual Control

Wprowadzone do sprzedaży w 2003 roku przez Shimano. Przy pomocy tych manetek hamujemy normalnie – pociągając dźwignię hamulcową do siebie, a zmiana przełożeń następuje poprzez wychylenie jej do góry lub w dół. Do użytku z tymi manetkami zalecana jest tylna przerzutka z odwrotną sprężyną (Low Normal), tak by zmiana przełożeń przebiegała intuicyjnie (dźwignia w górę redukcja przełożenia, dźwignia w dół cięższe przełożenie) – z przerzutkami Top Normal klamkomanetki Dual Control również będą działać, tylko odwrotnie. Manetki tego typu Shimano szybko przenosił do niższych grup (aż do Deore), ale Dual Controle nigdy nie zdobyły wielkiej popularności. Ostatecznie swój produkcyjny żywot zakończyły w okolicach 2009 roku.

Obecnie można kupić jedynie używane manetki lub leżaki magazynowe. Sam pomysł na taką zmianę przełożeń był bardzo ciekawy, jednak wielu, zwłaszcza ostrzej jeżdżących użytkowników narzekało na przypadkowe zmiany przełożeń podczas hamowania. Dodatkowo problemem była masa takich klamkomanetek (cięższe niż montowane osobno manetki + klamki), koszty przy większej awarii (nie można wymienić tylko klamki lub manetki), a także w tamtych czasach problem, gdy ktoś chciał zmienić hamulce V-Brake na tarczowe hydrauliczne.

Manetki obrotowe

Wprowadzone przez firmę SRAM pod nazwą Gripshift i głównie przez nich popularyzowane. W Shimano obecne pod nazwą Revoshift – ale jedynie w najniższych grupach osprzętu. Zmiana przełożeń w manetkach tego typu następuje dzięki przekręceniu manetki znajdującej się na kierownicy do siebie lub od siebie. W zastosowaniach amatorskich w zasadzie nie ma znaczenia czy używamy takich manetek czy cynglowych – jest to jedynie kwestia przyzwyczajenia. Jeżeli chodzi o sportowe wykorzystanie – to już kwestia indywidualnych preferencji. Oba rodzaje manetek mają swoje zalety, które jednocześnie mogą być wadami i na odwrót. Przykład? Manetki obrotowe można obsługiwać bez odrywania rąk od kierownicy, jednak utrudniona lub wręcz niemożliwa jest zmiana przełożenia podczas hamowania. W manetkach cynglowych jest na odwrót.

Jakie manetki wybrać?

Obecnie w rowerach szosowych wybór jest ograniczony do klamkomanetek. Pozostaje kwestia filozofii dźwigienek czyli wybór pomiędzy Shimano, Campagnolo i SRAM. W rowerach rekreacyjnych, turystycznych, miejskich najczęściej znajdziemy manetki cynglowe lub czasami obrotowe. Nie ma specjalnie znaczenia jakie wybierzemy, choć wydaje mi się, że obrotowe są łatwiejsze do opanowania przez osoby, nie mające wcześniej kontaktu z przerzutkami. W rowerach górskich najpopularniejsze są manetki cynglowe, choć jest spora grupa zwolenników obrotowych, a także grupka miłośników Dual Control.