Piasty to jeden z ważniejszych elementów w rowerze. W dużej mierze to dzięki nim, koła toczą się cicho i szybko. Jeśli zaczynają szwankować lub głośno pracować, trzeba jak najszybciej zabrać się za ich przegląd. Wyróżniamy dwa główne typy łożysk w piastach: maszynowe oraz kulkowe. W pierwszym przypadku kulki, bieżnie (czyli powierzchnie po których toczą się kulki) oraz konusy (czyli nakrętki dociskające kulki do bieżni) są zintegrowane w jedną całość. Tego typu łożyska są w zasadzie nierozbieralne. Co prawda są osoby, które rozbierają takie łożyska i serwisują, ale na dłuższą metę nie jest to ani wygodne, ani skuteczne. W przypadku złej pracy takiego łożyska, najlepiej po prostu wymienić je na nowe. Drugi typ to łożyska kulkowe, które da się samodzielnie serwisować. Dostanie się do bieżni, kulek i konusów nie jest trudne, wymaga jedynie trochę czasu oraz kluczy do konusów.
Przegląd przedniej piasty
W tym wpisie pokażę Wam, jak zabrać się za przegląd przedniej piasty. Zrobię to na przykładzie piasty Shimano HB-RM40. W innych piastach może wyglądać to trochę inaczej, ale zasada działania będzie bardzo podobna. Zapraszam również do wpisu gdzie pokazuję jak zrobić przegląd tylnej piasty.
Zapraszam do obejrzenia tego poradnika w formie wideo. Będzie mi bardzo miło, jeżeli zasubskrybujesz mój kanał.
Schemat piasty
Na początek zobacz w internecie, czy uda Ci się znaleźć schemat Twojej piasty. Nie jest on niezbędny, ale na pewno ułatwi pewne czynności. W przypadku piast Shimano, wystarczy wpisać model piasty w Google z dopiskiem 'tech’, aby znaleźć schemat w pliku PDF. Wygląda to tak:
Na schemacie widać nakrętki kontrujące (3), podkładki (4), konusy (5), oś piasty (6) oraz kulki łożyska (10). Bardzo istotną rzeczą jest podana ilość kulek oraz ich rozmiar (w tym wypadku) 3/16 cala. W przypadku wymiany kulek, musisz włożyć dokładnie takie same i w tej samej ilości, by piasta działała poprawnie.
Rozkręcanie piasty
W pierwszej kolejności zdejmij koło z roweru i wyjmij szybkozamykacz z piasty. W następnym kroku potrzebne będą klucze do konusów. Tak naprawdę wystarczy dowolny klucz, byle by był odpowiednio płaski. Rozmiar kluczy zależy od modelu piasty, ja mam trzy klucze (13-14, 15-16, 17-18) dzięki czemu wiem, że w razie potrzeby uda mi się rozkręcić każdą piastę.
Jednym kluczem przytrzymaj konus, a drugim kluczem odkręć nakrętkę kontrującą. Zdejmij podkładkę i wykręć ręką konus.
Wyjmij z piasty oś. Obejrzyj dokładnie oba konusy. To one dociskają kulki do bieżni i również po nich kuleczki się toczą. Na swojej powierzchni nie mogą mieć żadnych wżerów. Nawet delikatne ubytki mogą sprawić, że piasta nie będzie się kręcić tak jak powinna. W razie zauważenia ubytków, konusy najlepiej wymienić na nowe.
Następnie zdejmij pokrywę przytrzymującą kulki. Ostrożnie wyjmij wszystkie kulki i połóż na czystej szmatce. Następnie wyjmij kulki z drugiej strony. Przeczyść kuleczki i każdą dokładnie obejrzyj. Muszą być idealnie okrągłe i świecące. Jeśli kulki mają wżery oraz są zmatowione, to znak, że nadają się do wymiany. Stalowe kulki dobrej jakości nie są wielką inwestycją, kosztują ok. 10 złotych i warto je wymienić gdy się zużyją.
Wyczyść bardzo dokładnie bieżnie, po których toczą się kulki. Bieżnie również nie mogą mieć żadnych ubytków.
Jeśli wymieniasz kulki na nowe, tak jak pisałem wyżej – zadbaj by miały dokładnie taką samą średnicę jak stare. I pamiętaj o ich odpowiedniej ilości.
Skręcanie piasty
Na bieżnie nałóż warstwę smaru (nie za grubą) i zacznij wkładać kulki. Możesz sobie pomóc śrubokrętem z odrobiną smaru, będzie łatwiej je wkładać. Ja używam oryginalnego smaru Shimano, ale możesz użyć dowolnego smaru do łożysk tocznych. Warto jedynie, by nie był zbyt gęsty, by nie spowalniał kulek.
Nałóż pokrywkę i tę samą czynność wykonaj z drugiej strony. Nałóż trochę smaru na konus nakręcony na oś. Następnie delikatnie wsuń oś na swoje miejsce. Nałóż smar na drugi konus i nakręć go na oś, nałóż podkładkę, a na końcu nakrętkę kontrującą. Nadszedł czas na ostatni etap, czyli skręcanie piasty.
Konus ustaw tak, by lekko dociskał kulki, ale ich nie ściskał. Następnie ręką dokręć nakrętkę kontrującą. Teraz jednym kluczem złap konus, a drugim kontrę. Trzymając kontrę nieruchomo, dokręć do niej konus. Piasta powinna być tak skręcona, aby z jednej strony koło kręciło się płynnie, a z drugiej nie miało żadnego luzu. Jeśli za pierwszym razem nie uda Ci się tego zrobić, nie przejmuj się, tylko próbuj do skutku. Zbyt lekko lub zbyt mocno skręcona piasta, to szybka droga do wymiany części lub nawet całej piasty. Tak więc lepiej poświęcić chwilę na jej poprawne skręcenie.
Przegląd piasty gotowy, możesz założyć koło do roweru i ruszać w drogę. Warto co jakiś czas sprawdzać, czy piasta nie łapie luzów oraz czy koło toczy się tak lekko jakbyśmy sobie tego życzyli. Okresowe przeglądy piasty sprawią, że będzie nam ona służyła bardzo długo.
Przydałby się temat o tym jak dobrać łożyska maszynowe jako zastępowanie kulkowych. Jakaś medyczka do łożysk maszynowych aby łatwo dopasować je do piasty.
Kulki XTR Dura-ACE są dwa razy droższe od kulek standardowych Shimano. Czy przy poprawnej konserwacji piasty, stanie technicznym (oryginalnych) konusów i użytkowaniu roweru, wystarczą na dłużej czy na tyle samo co standardowe, o ile „x” kkm? Pozdrawiam.
Cześć,
dobre pytanie, nigdy nie miałem okazji sprawdzać kulek klasy XTR / Dura-Ace. Biorąc pod uwagę fakt, że nie są to dramatyczne różnice w cenie (mimo dwukrotności), najlepiej będzie jeżeli sam sprawdzisz i kiedyś podzielisz się tu z nami swoimi obserwacjami, do czego zachęcam.
Hej, czy możliwe koło kręciło by się swobodnie gdyby do środka piasty wpadła jedna z kulek? Niedawno konserwowałem przednią piastę i nie jestem pewien czy podczas nieumiejętnego przeprowadzania ośki nie 'wciągnąłem’ jednej z kulek do środka.
Hmmm… nie miałem okazji tego sprawdzać. Najlepiej będzie jeżeli ją rozkręcisz i sam sprawdzisz :)
Miałem to samo. Oś jest jak rurka i tam zapodziała się kulka.
Świetny artykuł ! Pozdrawiam !
Cześć. Jakie kulki polecasz? Czy mogą być noname czy raczej Shimanowskie które są dziesięć razy droższe? Co do konusów (stożków) to mam spostrzeżenie że jeżeli wymienisz na noname za 1 zł, to takie nie wytrzymują dłużej niż sezon jeżdżenia.
Paczka kulek Shimano do zwykłej piasty kosztuje 10 złotych – nie rozwodziłbym się nad tym za długo, tylko po prostu je kupił. Nie mam doświadczenia z kulkami no-name, ale jeżeli coś jest 10 razy tańsze, od razu wzbudza we mnie pewne obawy co do jakości.
W mojej piascie znalazlem 17 kulek 17 sztuk i 3 większe czy to normalne rower kupilem uzywany kilka lat temu
Nie wydaje mi się, aby producenci piast wkładali do nich kulki różnych rozmiarów.
Często moje koło tylnie (które ma piastę na kulkach i z wolnobiegiem 7 rzędowym ) dostaje luzów robi się to drażniące dla mnie i zastanawiam się nad wymianą … Czy ma to sens ? jeżeli tak Czy zostać na kulkowych czy przejść na maszynowe ? zastanawiam się też czy nie przejść od razu też na kasetę ? proszę o pomoc
Cześć, dobre koło na kulkach będzie lepsze od kiepskiego koła na maszynowych łożyskach. Warto o tym pamiętać. Jeżeli kupisz koło na markowej piaście, to śmiało możesz pomyśleć o maszynowych łożyskach.
Przy okazji zastanowiłbym się nad kupieniem koła z piastą pod kasetę i zakup kasety 7-rzędowej. Będziesz miał moim zdaniem trochę lepszą konstrukcję niż w przypadku wolnobiegu.
Łukasz, a powiedz mi jakiej wielkości kluczem odkręcałeś/dokręcałeś konus przedniej piasty?
Niestety nie pamiętam. W każdej piaście i tak może to wyglądać trochę inaczej.
Co do piasty Shimano z dynamem – warto takową (nową) wziąć do ręki i zobaczyć, jak wygląda toczenie zerowe – przy takiej piaście jest bowiem wyraźny opór, i dawniej byłem przekonany, że piasta nadaje się do wymiany, tymczasem działała zupełnie standardowo.
Łukasz pomożesz ?:) mam rower Romet Rambler 1.0 29″koło, serwis nie przyjął mi gwarancji więc za wymianę wziąłem się sam – tylna piasta – przy wolnobiegu mam wrażenie że są 2 pierścienie z kulek ? to możliwe ? Czy mam może gdzieś info o specyfikacji jak pokazałeś w poradniku ? chodzi mi głównie o rozmiar/ilość kulek
Cześć, a jaka to jest piasta?
Jak dobrze że nikt nie wspomniał o legendarny „towocie” do
smarowania…. :-) Polecam polski ŁT4S, zielony kolor albo TEXACO
Multifak EP2
A co jest złego w towocie?
Właśnie https://pl.wikipedia.org/wiki/Smar_maszynowy