15 ciekawostek o tramwajach

Zastanawiałem się jak przekonać Cię, abyś w najbliższych dniach odstawił auto i skorzystał z komunikacji miejskiej lub roweru. Zachęta w postaci Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu, pomogła prawda? A co powiesz na ciekawostki o tramwajach? Przeczytaj ten wpis. W razie czego, będziesz miał garść ciekawostek by przerwać niezręczną ciszę.

Uwielbiam rowery i każdy kto choć raz tu był, dobrze o tym wie. Mało komu przyznałem się, że lubię tramwaje. Nie jestem człowiekiem, który potrafi je rozróżniać (choć teraz trochę umiem) lub zna je od strony technicznej. Mam do nich sentyment od maleńkości, gdy jako trzylatek mieszkałem w Krakowie i jeździliśmy często tramwajami. Wtedy każda podróż była przygodą. Lubię je bo są szybkie, oszczędne i nie zanieczyszczają powietrza tak jak autobusy.

Ciekawostki o tramwajach

1. Słowo tramwaj jest spolszczeniem słowa tramway używanego w USA. Amerykanie nie byli oryginalni bo podkradli je od Szkotów. Gdy my byliśmy “świeżo” po bitwie pod Grunwaldem, to w Szkocji używano wagoników w kopaniach węgla. Tak właśnie na nie mówiono. Jak się okazuje Szkoci również nie byli oryginalni. Słowo tramway pochodzi prawdopodobnie flamandzkiego słowa tram tłumaczonego jako „uchwyt taczek, belka, szczebel”. Skąd pochodzi flamadzkie słowo tram? Tego już nie wiadomo. Pierwsze użycie słowa Tramwaj we współczesnym znaczeniu przypada na rok 1860. Zwrotu „wagon tramwajowy” użyto już 13 lat później.

2. Obecnie 99% tramwajów, które widujemy są napędzane silnikami elektrycznymi. Prąd dostarczany jest z sieci trakcyjnej, trzeciej szyny lub wbudowanych akumulatorów. Wcześniej używano tramwajów konnych, parowych, spalinowych. Eksperymentowano z napędem stacjonarnym (San Francisco), wagonami akumulatorowymi czy tramwajami napędzanymi silnikami pneumatycznymi (działającymi na sprężone powietrze lub inny gaz). Wyjątkiem od tej reguły jest Combino Duo, który posiada silnik elektryczny oraz jednostkę Diesla.

3. Gdańsk był pierwszym w Polsce miastem w którym otworzono linie tramwajowe (1873 r.) oraz drugim, które je zelektryfikowało (1896 r.). Tramwaje po Gdańsku jeżdżą po dziś dzień. Mają do dyspozycji ponad pięćdziesiąt kilometrów torów.

4. W Polsce funkcjonują dwie szerokości rozstawu osi tramwajowych 1000 mm oraz 1435 mm. Tramwaje o rozstawie 1435 mm to tzw. tramwaje dwusystemowe. Mogą się one poruszać po torach kolejowych gdyż mają ten sam rozstaw osi co pociągi w Polsce. Rozstaw 1000 mm nazywa się “metrówka”. Rozstaw trójstopowy (914 mm czyli 36,0 in) oraz rozstaw bośniacki (760 mm) nazywamy “wąskotorówką”. Przyznaj się, że choć raz słyszałeś o wąskotorówce!

5. Jedynym miastem, w którym tramwaje powstały po I Wojnie światowej jest Częstochowa (1959 r.). Obecnie jedynym miastem odbudowującym linie tramwajowe jest Olsztyn. Wcześniejsze torowiska rozebrano do 1965 roku.

6. Od lat 80. XX w. wiele miast na świecie powraca do systemu transportu opartego na tramwajach. Są one wydajniejsze, tańsze w eksploatacji, bardziej ekologiczne niż autobus. Zeszło nam około 40–50 lat, żeby to sobie uświadomić. Brawo! Kiedyś sporym problemem w tramwajach były schody. Teraz z wprowadzeniem tramwajów niskopodłogowych zmalała przewaga autobusów czy samochodów. Wprowadzenie nowoczesnego tramwaju w centrum miasta, zwiększa jego atrakcyjność.

7. Nad bezpieczeństwem motorniczego oraz pasażerów czuwa przyrząd nazywany czuwakiem. Za Wikipedią:

Czuwak – w transporcie szynowym jeden z elementów zabezpieczających, którego celem jest minimalizowanie zagrożeń wynikających z kierowania pojazdem przez człowieka. Jego nazwa została bezpośrednio zaczerpnięta od czasownika czuwać, ponieważ jego podstawowym zadaniem jest sprawdzenie przytomności prowadzącego pojazd. W zależności od rodzaju pojazdu oraz trakcji, w której się on porusza, czuwak lub jego element musi być stale wciśnięty w trakcie jazdy (tzw. czuwak bierny lub pasywny) lub uruchamiany w określonym momencie jazdy (czuwak aktywny). Niespełnienie tych wymogów automatycznie powoduje wywołanie hamowania awaryjnego pojazdu.

8. W 2007 w Amsterdamie przeprowadzono projekt pilotażowy. Tramwaje dostawcze rozwoziły towar po sklepach zlokalizowanych wzdłuż ulic Amsterdamu. Pozwoliło to na eliminację ok. 60% samochodów dostawczych, blokujących ruch uliczny w śródmieściu.

9. W Krakowie znajduje się pierwszy w Polsce tunel tramwajowy – Tunel Krakowskiego Szybkiego Tramwaju, o długości 1,5 kilometra. Podobny tunel o długości 1,07 kilometra znajduje się w Poznaniu, jako jedyny ma zainstalowaną na sztywno sieć trakcyjną.

10. Tramwaje gazowe używane początkiem XX wieku brzmią na dzisiejsze standardy bardzo ekologicznie i nowocześnie. Niestety charakteryzowały się wysoką zawodnością, niską mocą silników. Przez to nie mogły pokonywać wzniesień terenu. Tego typu tramwaj funkcjonował m.in. w Jeleniej Górze.

Co łączy Kraków z Wiedniem?

11. Polityka taborowa MPK Kraków oparta jest na imporcie używanych, tramwajów z Niemiec i Austrii oraz zakupie fabrycznie nowych tramwajów niskopodłogowych. Część tramwajów jeżdżących po Krakowie jeździła wcześniej po Wiedniu. Średni wiek wagonów krakowskich tramwajów to 33 lata. Najpopularniejszymi krakowskimi tramwajami są SGP/Lohner E1 (1969–1976 r.) oraz Konstal 105Na (1979–1992 r.). Łącznie 104 składy.

Tramwaj w kulturze

12. W Tarnowie (woj. małopolskie) w Tramwaju można zamówić kawę i deser. Podobne kawiarnie powstały również w Poznaniu i Krakowie, lecz ta tarnowska jest w mojej opinii najładniejsza. Tarnowski Cafe Tramwaj stoi w okolicy rynku.

13. Tramwaje zakorzeniły się również w popkulturze. W 1951 roku powstał film z Marlonem Brando o nazwie Tramwaj zwany pożądaniem. W 2001 roku zespół o nazwie Lenny Valentino wydał album pod tytułem “Uwaga! Jedzie tramwaj”. Zapewne nazwa zespołu nic Ci nie mówi, więc zdradzę, że wokalistą jest Artur Rojek. PS Znałem ten album przed napisaniem tego wpisu (hipster na 100%).

14. W całej Polsce istnieje około 1120 kilometrów torów tramwajowych, które są używane po dziś dzień. Warszawa posiada zaledwie 24 kilometry więcej torów tramwajowych niż Kraków. Najwięcej kilometrów torów znajduje się w aglomeracji Łódzkiej (blisko 300 kilometrów). Więcej info: Wikipedia.org – Tramwaje w Polsce

Kraków ma najdłuższego i nazywa go “Krakowiakiem”

15. W 2014 roku Bydgoskie zakłady Pesa podpisały umowę z Krakowem na dostarczenie 36 tramwajów o nazwie Pesa Krakowiak. Muszę one zostać dostarczone do MPK Kraków do końca 2015 roku. Krakowiak ma 4 człony, 102 miejsca siedzące, miejsca na rowery, gniazdka elektryczne oraz gniazda USB. Obecnie jest to najdłuższy tramwaj w Polsce. Posiada aż 42,83 m długości. Będą one kursowały na liniach 50 oraz 4.